SOCDAALKAYGII C.I.D, SUGUNTO LIIDO ILLAA HAY'ADA SOCDAALKA IYO JINSIYADAHA

Waxaa dib u soo noqonaya adeegyadii dawladdu siin jirtay shacabkeeda ee kala duwanaa, inta hadda la heli karo waxaa lugu helaa si adag. Waxaan u baahday in aan cusboonaysiisto baasaboorkaygii oo iga dhacay, marka aad Baasaboor cusboonaysiinayso waxaa la maraa wadadii aad martay markii aad samaysanaysay bilaawgii hore, oo koow ayaa laga bilaabaa hawsha. Waxaa lagaaga baahanyahay in aad diyaarsato qarash aan yarayn, waxaa lagaaga baahanyahay warqad danbi la’aan oo laga qaato C.I.D-da iyo dhallashada, iyo sugnaanta oo dawladda hoose ee Xamar ay ku bixiso sugunto liido, markaas ka dib ayaad Baasaboorka dalban kartaa adoo gaynaya warqadahaas dhamaan xarunta jinsiyadaha iyo socdaalka.

Dalku waa dal burburay oo dib u soo kabasho ku jira, haayadaha dawligaa dhamaan way burbureen gabi ahaanba. Waqtiyadaan danbe haayadaha dawladdu waysoo kabanayaan, wali ma lahan shuruuc adag oo lugu dhaqo haayadaha adeeg dawladda bixiya, sidoo kale mal ahan madaxdu bisayl ay ku maareeyaan haayadahaas si loo qanciyo shacabka Soomaaliyeed, loona bixiyo adeeg tifaftiran oo hufan. Shacabka waa la wareeriyaa ilaa lugu diro dawladooda, waa layska daba wareejiyaa ilaa quus lugu abuuro, waxaa lugu sameeyaa waxyaabo aan haboonayn oo laga maarmi karo. Waxaan tagay oo aan la macaamilay shaqaalahooda, C.I.D, xarunta Dad dhigista, iyo haayadda Jinsiyadaha, waxaan idila wadaagi doonaa waxyaabihiii aan halkaas ku la soo kulmay.

C.I.D

C.I.D-du waa xarun aad muhim u ah, si lama dhaafaana ayay shacabku ugu baahanyihiin, waxaa ka hawl  gala shaqaale muddo dheer joogay oo aan wax isbdel hoose ah lugu samayn muddo dheer, shaqaalaha joogaa way ku gaboobeen, wayku bahaloobeen. Waxa ugu wacan in shaqaalaha C.I.D da wax is bedela ku imaan waxaan u sababaynayaa laba arin; dayac madaxeed iyo dhalinyaradda  cusub ee ciidamadda ku biira oo aan dooran xaruntaas ka shaqayn teeda.

Xarunta C.I.D da dadka ka shaqaynayaa kuma haboona in ay shacabka u adeegaan laba siyaadboodba; 1) waa shaqaale ku gaboobay meesha una baahan in lugu sameeyo isbedel, 2) waxay u bahanyihiin shaqaale balwadi dilootay ee aan xamili Karin culayska shaqo ee looga baahan yahay xaruntaas, balwaddu waa waxa tayada ka qaaday adeega xarumaha dawladdu ay bixiyaan, in kastoo waayahaan danbe laga soo kabanayo meelaha qaar. Qaabka shaqaalahaas u shaqaynayaan maahan qaab la jeclaysanayo, dadku waxay nacaan xukuumadda oo ay u sababaynayaan in dadka nuucaan ah ay ayadu u wakiilatay in ay u adeegaan shacabka. Shaqaalaha CIDdu shacabka iyo xukuumaday is nacsiiyaan.

Xarunta nidaam hufan ee shaqo kama jirto, soo dhawayn lagama yaqaano, qofkii yimaad malahan karaamo, kuraas ku filan ma taalo, kadankoodkaa laysugu adeegaa, kala socod malahan hawshu, kiyuugaa isdabahaysta, kala mudnaan majirto, kuwa buka kaalma gaarihi kama horeeyaan, kala garan maysid meesha, ku aad wax waydiiso ku arkaysid meesha, kii aad la hadashaa hagaag kuuma hagayo, waa adiga iyo sidaad surumada u heleesho.

Waxaa sidoo  kale dhibaato iila muuqatay in muwaadiniinta adeega ka rabay xarunta ay imaanayeen salaadda suxab, dadka u adeegayaana ay imaanayeen labada saac ee suxabnimo waa laba waqti oo aad u kala fog, waxaa ka muuqda xurmad darro arintaan.

Laaluushka lala jahrayay

Dhaqaalaha sharcigaa e meesha lugu qaado waxaa toos loogu shubaa wazaraadada maaliyadda koonto ay ku leedahay banka, looma dhiibo shaqaalaha xarunta, aad ayaa loo maareeyay lacagtaas, waxaa se meesha ka jira farsamooyinka kale. Markii hore waxaa lacagta qaadi jiray shaqaalaha xarunta waxayna heli jireen fursad, hadda fursadaas way seegtay, arintaas waxay dhashay culays kale oo shacabka ayaa layska daba wareejiyaa si ay u yiraahdaan wax dheeriya ayaan bixinaynaaye hanala caawiyo.Waxaa qofka la leeyahay jawaabta bari u soo laabo ama bixi lacag si degdeg la gaaga dhigo mana ahan wax qarsoon waa wax dadka dhan hadal hayaan oo lala jaharayo, waxaa jira mukhalasiin ka shaqeeya waxaas, hadii aad dhiibto lacagtaas waxaa lugu siinayaa jawaabta isla maalinkaas, arintaas way fududahay in laga hortagaa hadii rabitaan jiro, mana ahan wax u baahan dabagal iyo baaritaan dheeriya, waxay saarantahay isha baarkeeda, kaliya hadii shaqaalaha C.I.D da la bedelo waxbaa is bedelaya, waayo shaqaalahaas waa shaqaale aad u ilbaxay, sidoo kale meesha hadii la keeno shaqaale aan balwad lahayn shaqada meeshu way qurxoonaanaysaa, waana hufmaysaa. C.I.D da shacabku qanaaco adeeg kuma haystaan waxayna ku jirtaa meelaha qofkii adeeg u soo doontaa uu xukuumadaas markaas jirta nacayo, waayo wuxuu aaminsanyahay in ay ka danbayso dadkaan ay sanna kontoroolayn. C.I.D waxaa jooga Maamo caanbaxday oo lawada yaqaan, xamaroo dhan waa laga yaqaan.

Sugunto liido iyo dad dhigista

Sugunto liido waxaa ku taala xarunta dad dhigista oo laga qaato dhalashada iyo sugnaanta, xaruntaas waxaa jooga dhiig cusub iyo dhalinyaro fareesh ah, gacan fudud oo aan qayilin balwadna aan lahayn, sida ii muuqanaysay. wax walbaa maahayn sidii la rabay. Ciladaha aan ku arkay sugunto liido waxaa ka mid ah, waxay ku taalaa meel ay adagtahay in la gaaro, waxaad moodaa in aan loogu tala gelin in ay u adeegto shacab waynaha Muqdisho waayo meesha ay ku taalaa ma jirto cid ay u fududahay in ay tagto markii laga reebo shacabka koofur bari ee Muqdisho, waxaa jira meelo kale oo ka istiraajisanaa oo u dhexeeyay shacabka Muqdisho oo dhan, dabcan duruuf ayaa keentay in halkaas laga dhigo laakiin waa meel looga fiican yahay. Xarunta dad dhigistu waa iska kooban tahay u ma baahnid cidku hagta oo adaa iska garanaya waana isku xigaan adeeg bixiyayaashu, sidoo kale waxay leedahay meel la fariisto kuraastuna wayku filantahay dadka yimaada.

Laaluushka la hadal hayay

Dhaqaalaha lugu qaado xarunta dad dhigista waxaa toos loogu shubaa wazaaradda maaliyadda oo ma qabtaan shaqaalaha xaruntaasi mana jirto lacag lugu qaado markii laga reebo lacago farsamayaqaano ay ka farsameeyaan shacabka yimaada xarunta loo guna fududeeyo adeega, waxaa xarunta ka jira gacan sedexaad oo dadka ku qal qaalisa laaluushka si loogu dedejiyo warqadaha uu u baahan yahay, gacantaas sedexaad waxay is yaqaanaan shaqaalaha shaqada gacanta ku haya, iyo qofka adeega raba, hadaysan labadaas is aqoon sida badan ma dhacdo in lacagtaas la kala qaato, waxaa shardiya in la helo qof yaqaana qofka adeega raba iyo qofka adeega qabanaya ee xarunta ka shaqeeya sidaasay lacagtaas ku baxdaa. Qofka waxaa la leeyahay jawaabta waxaad u soo laabataa maalinkaan maalinkiisa, dad degdegsan ayaa imaanaya way dhibaysaa mudadaas dheer, si kale ayay wax ku raadinayaan. Runtii waa laga maarmi karaa in qofka la yiraa maanta maalinkeeda u soo laabo oo mudada waa la yarayn karaa, laakiin faa’iidaa lugu qabaa siday u muuqato oo hadii mudada la yareeyo dadku waxba ma ogolaanayaan, sidaas darteed ayaa mudada waxaa laga dhigay wax ka badan asbuuc. War qad in ay qaadato sideed beri waa wax laga fiican yahay hadaan muraad jirin.

Laanta socdaalka

Waxaan soo caga dhigay xarunta laanta socdaalka 17kii Juun 2019 goor subaxa anigoo sita dhamaan wixii la iiga baahnaa. Waxaan ka soo galay irida oo laygu waydiiyay inaan sito dukumuntiyada loo baahanyahay, waa lay baaray, waana lay daayay markaan kaabiga cagta saaray waxaa wajigayga ka horyimid tilmaame wayn oo ay ku qorantahay warbixn dhamaystiran, halka aan ka bilaabayo, iyo halka aan ku danbaynayo, waxaan helay cid isoo dhamwaysa ee isiisa lambarka isku xigxigitaanka, iyo kala horaynta muwaadiniinta goobtaas u soo adeeg doontay. Waxaan dareemay soo dhawayn waxaan helay goob ku haboon sugashada, waxaan helay lambar igu haboon, iima muuqan dusmaal iyo hormarinta dad iga xoogban ee aan ka soo horeeyay, waxaa jiray ixtiraam, waayeelka, caruurta iyo buukaan dhimanku waxay adeega ku helayeen imaanshiyaha (on-arrival) waxaa jiray shaqaale u heelan oo u idman in ay gudbiyaan dadka jilacsan anakuna waanku qanacsanayn, shaqaaluhu waxay u carbisanaayeen garaad ahaann ilaa xad qancinta macaamiisha, heegankuna wuu ka go’naa. Waxyaabo yar yar wayska jireen laakiin waxaa badneed in laysku dhaarsaday in nala wanaajiyo.

Laaluushka la malaynayay

Lacagta la iigu adeegay waxaa la iiga qaaday goobta Bangi kuma aanan soo shubin kumana tuurin, majirin wax lacag dheeriya oo layga qaaday, waxaa layga qaaday xog hor dhac ah oo u badneed hubin, waxaa la ibalamiyay maalin ka dib si xogta la iiga dhamays tiro, waxay iila muuqatay mid maan-gal-ah, kadib waxaa lay balamiyay maalinka-maalin waxayna u muuqatay mid lagama maarmaan ah maadaama la daabacayo Baasaboorka oo hawshiisu adagtahay ay sanna ahayn warqad caadiya sidii tii dhalashadda, iyo tii danbi la’aanta oo lugu daabici karay wax ka yar saacaddo. Meesha kama jirin laaluush laysku qalqaalinayo, laakiin dadka magaalada ayaa malaynayay in laaluush jiri karo sidoo kale dadka meesha joogay way malaynayeen maadaama dalku dalkii yahay.

Gaban gabo:

Muwadiniinta Soomaaliyeed kuma qabaan wax qanaacaa adeegyada dawladda ee ay bixyaan xarumaha qaarkood. Adeegyadu malahan hufnaan, malahan tayo, arintaasoo dhan waxaan u sababaynayaa balwadda, waa in gabi ahaanba goobaha adeegyada dawladda laga bixiyo laga ilaaliyaa dadka balwadda leh si adeegyadu u noqdaan kuwo tayo leh. Balwaddu qofkeeda waxay ku riixdaa damacyo xun.
shaqaalaha jooga goobaha dawladdu shacabka ku siiso adeegyada haday si xun ula macaamilaan shacabka, shacabku waxay nacayaan madaxda markaas joogta, waxaana ku diray shaqaalaha sida xun ula macaamilay shacabka. waxaa ugu daran askarta joogta wadooyinka, malahan dulqaad, malahan hadal qurxoon, malahan soo dhawayn, aragtidayda waa halka ugu daran ee xukuumadda iyo shacabku isku nacaan askarta wadooyinka joogaa, waa in madaxdu arintaas u fiirsataa hadii kale markii xilku ka dhamaado ayay natiijadeeda heli doonaan.

Waa in madaxda iyo masuuliyiintu hoos u fiiriyaan haaydaha ay masuulka ka yihiin iyo siday shacabka ugu shaqaynayaan. Waxaa jira xarumo dhadka lugu dhibo markay adeeg ka doontaan sidaad darteed shacabku waxay nacaan xukuumadda masuuliyada haysa markaas ileen waa lugu diree.

W/Q: Cabdifataax Cali Cabdalla “Imaam”

Facebook/Twitter: @Fitah252

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share

About Admin MC3

This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.

Related Post